बहुतेक संकल्प हे पुढील वर्षात (तरी) दोंद कमी करण्याचे असतात आणि त्यासाठी भल्या पहाटे उठून चालायला जाण्याचा निर्धार केला जातो. ३१ तारखेच्या रात्री दारू पिताना, चखणा खाताना, बकाबका चमचमीत पदार्थ ओरपताना आणि रात्री १२ वाजता इष्टमित्रांना शुभेच्छा देताना या संकल्पाची साभिमान उजळणी होते खरी- पण ती रात्रच पहाटेपर्यंत जागली जात असल्यामुळे आणि पहाटे दोन पावलं सुसूत्रपणे पडण्याचीही सुतराम शक्यता उरलेली नसल्याने त्या संकल्पाचे पहिल्याच दिवशी तीनतेरा वाजून जातात; पण म्हणून माणसं संकल्प करण्याचं सोडत नाहीत आणि सगळे लोक असे फुसकट संकल्प करतही नाहीत.
आमच्या वाचकांना अभ्यासपूर्ण लेखन वाचायला मिळावं म्हणून आम्ही संकल्पांचं संकलन करण्याचा विचार केला होता; पण संकल्पांचं भवितव्य फारसं उज्ज्वल नसतं, हे लक्षात घेऊन संकल्पकर्त्यांनी आमच्याकडे आपले संकल्प सोपवण्यास नम्र नकार दिला... पण आम्हीही कच्च्या गुरूचे चेले नसल्याने शोधपत्रकारितेचं तंत्र वापरून आम्ही काही संकल्प हुडकून आणलेच... फक्त हे संकल्पांचे कच्चे खर्डे असल्याने आणि ते कचरापेटीपासून ऑफिसातल्या श्रेडरपर्यंत वेगवेगळ्या ठिकाणांहून मोठ्या हिकमतीने गोळा करून आणावे लागलेले असल्याने संकल्पकर्त्यांची नावं काही आमच्या हाती लागली नाहीत... आजकाल संकल्पकर्ते कायद्याच्या किंवा सद्सदविवेकाच्या कचाट्यात न अडकण्यासाठी संकल्प करून नामानिराळे राहत असतात, त्याचाही हा परिपाक असू शकेल. असो. या स्तंभाचे वाचक हे लेखकाइतकेच चाणाक्ष असल्यामुळे ते या संकल्पांवरून त्यांच्या कर्त्यांना नक्कीच ओळखतील, अशी खात्री वाटते.
संकल्प पहिला
एका गुबगुबीत डायरीमध्ये या संकल्पांची काही पानं सापडली आहेत. या डायरीवर अ...नी असं कंपनीचं नाव आहे. त्यामुळे हे अडानी असेल की, अंबानी हे कोडं काही उकलत नाही... पण या दोहोंपैकी कोणीही असलं, तरी काही फरक पडत नाही. देश आणि सरकार त्यांच्याच मुठीत असतं, हे लक्षात घेऊन आम्ही थेट संकल्पाकडे वळलो... हा त्या संकल्पाचा वानोळा.
“काम... काम... काम. दिवसरात्र कामच काम. विमानात काम, ऑफिसात काम, परदेशात काम, पुन्हा विमानात काम, पुन्हा ऑफिसात काम. त्यात संसदेच्या कामकाजात सहभागी होण्याची संधीही मिळत नाही. काय करणार पण. आधीच्या ६० वर्षांमधल्या राजवटींनी (यात आमचीही पाच वर्षांची आलीच, तेव्हा मी शीर्षस्थानी नव्हतो ना) देश पूर्ण रसातळाला न्यायचा होता, तो माझ्या मॅजिकने सुपरपॉवर बनून दाखवणं हे काही सोपं काम आहे का? त्यासाठी दिवसाला ३६ तास आणि सेल्फीच्या कॅमेऱ्याला शंभर जीबी मेमरी असली तरी पुरायची नाही. अरे बापरे, हे एकदम बिहार निवडणुकीतल्या आणि निवडणुकीतच करत असल्यासारख्या परदेशांतल्या एनआरआय मंडळींच्या मेळाव्यांमधल्या भाषणांसारखं झालं... बिहारची आठवण फारशी सुखकारक नाही आणि एनआरआय मेळाव्यांमधल्या लोकप्रियतेच्या आधारावर मला अनिवासी पंतप्रधान बनण्यात काडीचाही रस नाही... सध्या मी खऱ्या अर्थाने तेच पद भूषवत असलो तरी. असो, सेल्फीवरून आठवलं... (साधारण दर तीन मिनिटांनी मला फोटोची आठवण होतेच आणि काही कार्यक्रम नसेल खास, तर मी सेल्फी तरी घेतोच- आताही नवीन वर्षाचे संकल्प लिहीत असताना चा सेल्फी घेतलाच)... यंदा एक चांगली सेल्फी स्टिक घ्यायला हवी. सतत हात लांब करून दुखतात आणि सगळी वेशभूषा फोटोत येतही नाही. माझं ६७२ जाकिटं, १७५३ कुर्ते, १२७२ सूट आणि इतर १४ हजार कपड्यांचं कलेक्शन जर देशातील जनतेला दिसणार नसेल, तर देशाला अच्छे दिन येणार तरी कसे?...”
संकल्प दुसरा
हा संकल्प दुरेघी वहीत लिहिलेला असल्यामुळे हस्ताक्षर आणि भाषेच्या वळणावरून एखाद्या शाळकरी मुलाचा वाटतो; पण पंजाचं चित्र असलेली ही वही नेमकी कोणाची असेल, याचा उलगडा काही मजकुरावरून होत नाही... या मुलावर शाळकरी वयातच फार मोठ्या जबाबदाऱ्या येऊन पडल्या असाव्यात, असा एक तर्क मात्र मजकुरावरून बांधता येतो... कोण असेल या मजकुराचा लेखक, हे शोधण्याची जबाबदारी आम्ही चाणाक्ष वाचकावर सोपवतो आहोत.
“छ्या, न्यू इयरला सुटी घ्यायला मिळणार नसेल, कुठे जायला मिळणार नसेल, तर ते न्यू इयर हॅपी कसं होणार? पण हे आमच्या ममाला कोण सांगणार? (आणि ते कोणत्या भाषेत सांगणार? ते हिंदीत सांगावं तर तिची पंचाईत आणि इटालियनमध्ये सांगावं तर माझं इटालियन जेमतेम.) यंदा मस्तपैकी एखाद्या बेटावर जाऊन दोन-तीन महिने अज्ञातवासात आराम करण्याचा संकल्प सोडला होता मी; पण आमच्या ममानेच तो हाणून पाडावा! ती म्हणते, यावर्षी घेतलीस सुटी तेवढीच पुरेशी आहे. तुझ्या या अशा कामचुकारपणामुळे आपल्या कंपनीतल्या लोकांचा तुझ्यावर विश्वास बसत नाही, तर देशातल्या जनतेचा कसा बसेल? मी संतापून हातपाय आपटले, तर म्हणते, आता तरी सुधार. लोकांनी आपल्याला पाच वर्षांची सुटी दिली आहे ती मजा लुटायला नाही, काम करायला. आता मला सांगा, अशी उफराटी सुटी जगात कुठे असते का हो? सुटी म्हटलं की, एन्जॉयमेंट आलीच ना? होमवर्क करायला लागतो थोडाफार प्रत्येकाला; पण आमच्याकडे काही वेगळाच प्रकार आहे. ममा म्हणते की, या सुटीत फक्त आणि फक्त होमवर्क करायचा. नो एन्जॉयमेंट. नाहीतर म्हणे तुला लोक सीरियसली घेणार नाहीत. घ्या आता. हा काही प्रॉब्लेम आहे का? हल्ली लोक नमो काकांनाही सीरियसली घेत नाहीत, तर मला कसे घेतील? आणि एक सांगा की, एखाद्या मुलाला घरातल्या फडताळात बसून येणाऱ्या-जाणाऱ्यांना भ्भॉ करण्याचा छंद असेल, तर त्यात गैर काय आहे? ममा म्हणते, लहानपणी ठीक होतं, आता तू चाळिशी पार केलीस. सो व्हॉट ममा, सो व्हॉट! आपले दिग्गी अंकल, मणी अंकल, लालू अंकल आणि नमो अंकल तर किती मोठ्ठे आहेत; पण कधीकधी त्यांच्या बोलण्यावरून तरी येतो का त्यांच्या वयाचा अंदाज? काहीतरीच काय? तुम्हाला म्हणून गंमत सांगतो, आता ही डायरीही मी फडताळात बसूनच लिहितो आहे. मागच्या वर्षी संकल्प करून मी ममा सर्जरीसाठी परदेशी गेलेली असताना हे फडताळच आतून मोठ्ठं बनवून घेतलंय. एसी, टीव्ही, बाथरूम वगैरे सगळं काही आतच. आमच्या ममाला काही कल्पनाही नसते की, मी मधूनमधून अज्ञातवासात जातो, तेव्हा इथेच, या फडताळातच असतो. कसं फसवलं, टुक टुक टुक...”
संकल्प तिसरा
या संकल्पाची गंमत म्हणजे ज्या फडताळात संकल्प क्र. २ सापडला, त्या फडताळाच्या बाहेरच हे कागदाचे चुरगाळून फेकून दिलेले आढळले. त्यांच्या चुरगाळण्यावरूनच फेकणारी व्यक्ती किती उदि्वग्न झाली असेल, त्याची कल्पना येते. हा संकल्प सोडणारी व्यक्ती तो हातात घेऊन फडताळाला डोळे लावून उभी असणार आणि आतील व्यक्तीने लिहिलेला संकल्प तिने वाचला असणार. त्यानंतर बोळा करून आपला संकल्प फेकून दिला असणार, असा तर्क आम्ही लढवला आहे. तो सहसा चुकणार नाही, हे संकल्प वाचून लक्षात येईल.
“खरं तर माझं वय हे आता हरी हरी - सॉरी, येशू येशू करत स्वस्थ बसण्याचं. तब्येतही म्हणावी तशी साथ देत नाही. त्यामुळे यंदा हाच संकल्प सोडून शांतपणे माहेरी जाऊन मॅकरोनी, पास्ता, सलाड्स, पिझ्झा यांचा आस्वाद घेत वृद्धापकाळ सुखाने कंठेन, असा विचार केला होता; पण तेवढं सुख माझ्या नशिबात कुठून असायला? त्यासाठी आमच्या प्रिन्सने कंपनीचा ताबा घ्यायला हवा होता; पण तो अजून मनाने केजीच्या बाहेर पडायला तयारच नाही. वेळेत लग्न केलं असतं, तर आता त्याची मुलं कॉलेजात गेली असती; पण हा काही बालिशपणा सोडायला तयार नाही. एवढी मोठी कंपनी आहे, बनाबनाया करियर आहे, देशात चलनी नाण्यासारखं स्वीकारलं जाणारं आडनाव आहे, वडिलांकडून आलेलं राजबिंडं रूप आहे; पण बुद्धीच्या बाबतीत काय घोटाळा झालाय काही कळत नाही. माझा मुलगा आहे म्हणून सांगत नाही; पण तसा सालस स्वभावाचा आहे, निष्कपट आहे बापासारखाच; पण आमच्या व्यवसायात हे काही गुण नाही समजले जात, दुर्गुणच मानले जातात. शिवाय, कंपनी सांभाळण्यासाठी, देश चालवण्यासाठी नुसता चांगुलपणा असून चालत नाही, त्याला कर्तबगारीची जोड असायला लागते. फडताळात दडून भ्भॉ करण्याची आवड, हा काही चारचौघांत सांगण्यासारखा गुण तरी आहे का? असो. तेव्हाच प्रिन्सेसच्या ताब्यात कंपनी सोपवली असती, तर बरं झालं असतं; पण तिला स्वत:लाच त्या व्यायामपटूच्या ताब्यात सोपवण्याची घाई झाली होती. जावई माझा भला असं म्हणतात म्हणे, आमच्याकडे जावई माझा भला दांडगा असं म्हणण्याची पाळी आली आहे... शिवाय, दांडग्याशी यमक जुळणारे इतरही शब्द सुचतात मला... बारामतीकर मित्रांचं हिंदी ऐकून मराठी सुधारलंय माझं हिंदीपेक्षा... तर यंदाही आतला आवाज ऐकून मुलगा हाताशी येईपर्यंत कंपनीचं काम करण्याचाच संकल्प सोडावा लागणार मला... त्याच्याआधी एखादं नातवंडंच हाताशी येईल, अशी अंधुक आशा आहे मला म्हणा. असो. हे या वयात असले संकल्प लिहावे लागत असतील, तर ते जपून तरी काय करू? बोळा करून फेकलेले बरे फडताळ उघडून भ्भॉ केलं जाण्याच्या आत...”
तर वाचकहो, हे होते आमच्या हाती लागलेले मुख्य संकल्प. आमच्या वाचकांना बातमीमागची बातमी कळत राहावी म्हणून आम्ही आमचं शोधकार्य असंच चालू ठेवू आणि दर आठवड्याला अशीच बित्तम बातमी तुमच्यापुढे पेश करू, असा संकल्प आम्हीही सोडतो आहोत.
No comments:
Post a Comment